پروژه "خط لوله گاز صلح" ایران و پاکستان شتاب گرفت

 نبض نفت-سایت انگلیسی زبان شبکه المیادین در یک گزارش تحلیلی نوشت: پروژه خط لوله گاز ایران و پاکستان که بیش از 10 سال به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران و اقتصاد ناپایدار پاکستان متوقف شده بود، با آغاز تلاش‌های دیپلماتیک این کشور که با کمبود انرژی مواجه است، احیا شد.

ماه گذشته، تهران به اسلام آباد هشدار داد که اگر بخشی از پروژه خود را تا مارس 2024 به پایان نرساند، موضوع را برای ثبت شکایت و گرفتن خسارت به یک دادگاه بین المللی خواهد برد. ایران اعلام کرده که به دلیل عدم تمایل اسلام‌آباد در تکمیل بخشی از این پروژه که در خاک پاکستان قرار دارد، 18 میلیارد دلار ضرر کرده است.

فعالیت‌های احیا شده

پس از اینکه ایران اعلام کرد ممکن است این پرونده را به دیوان بین‌المللی داوری ببرد، پاکستان به سرعت برای کاهش احتمال ضرر و زیان خود وارد عمل شد و تصمیماتی گرفت که قبلاً از آن اجتناب کرده بود.

پیش از این در ماه جاری میلادی، اتفاقات مختلفی رخ داد که نشان داد اسلام آباد بار دیگر متعهد به اتمام سریع پروژه است.

علی رضا بوتا، وزیر نفت پاکستان به کمیته محاسبات عمومی (PAC) پارلمان این کشور اطلاع داد که اسلام آباد با نمایندگان ایالات متحده در مورد پروژه گاز صحبت کرده و از آنها خواسته است که یا تحریم ها علیه ایران را لغو کنند یا ضرری را که تهران به دلیل عدم ساخت این خط لوله در پاکستان متحمل شده است، جبران کنند.

تنها چند ساعت بعد، در اوایل ماه مارس، کمیته روابط خارجی مجلس سفلی پاکستان از دولت خواست تا موانع این پروژه را برطرف کند و کار بخشی از خط لوله تا مارس 2024 به پایان برسد تا از شکایت ایران برای گرفتن خسارت احتمالی 18 میلیارد دلاری جلوگیری شود.محسن داور، رئیس این کمیته گفت، با وجود اینکه ایران در معرض تحریم قرار دارد، چندین کشور منطقه اجازه تجارت با ایران را پیدا کرده‌اند.

وی در ادامه افزود که متأسفانه، پاکستان نتوانست چنین مجوزی را برای تجارت با همسایه غربی خود کسب کند. وی از مقامات وزارت‌های بازرگانی و امور بین‌الملل این کشور خواست تا تلاش کنند مانند آنچه که هند و چین انجام داده‌اند، معافیت‌هایی را برای تجارت نفت با ایران به دست آورند.

بحران ناشی از تصمیم ایران برای استفاده از بند جریمه قرارداد خرید گاز (GSPA) که دو کشور در سال 2009 امضا کردند، دولت پاکستان را بر آن داشت تا در ماه گذشته میلادی یک هیئت رسمی به ایران اعزام کند.

هدف این بود که اوضاع را آرام کند و دولت ایران را متقاعد کند که از پاکستان برای گرفتن خسارات ناشی از قرارداد GSPA شکایت نکند. بر اساس این قرارداد، پاکستان موظف بود تا سال 2014 یک خط لوله به طول 781 کیلومتر از مرز ایران تا منطقه نوابشاه در استان سند احداث کند.

توافقنامه  GSP

بر اساس شرایط قرارداد IP-GSPA که بین ایران و پاکستان امضا شده بود، هر کشور موظف بود بخشی از خط لوله را در خاک خود بسازد و قرار بود صادرات گاز ایران به پاکستان از اول ژانویه 2015 آغاز شود. در این توافقنامه آمده بود که پاکستان در ازای دریافت روزانه 750 میلیون فوت مکعب گاز طی 25 سال، روزانه یک میلیون دلار به ایران پرداخت خواهد کرد.

ایران قبلاً ساخت این خط لوله را در خاک خود که از منطقه اقتصادی انرژی پارس به طول بیش از 1100 کیلومتر کشیده شده، به پایان رسانده است. این خط لوله به ایرانشهر و بوشهر کشیده شده و سپس از فارس، کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان عبور کرده است.

اما پاکستان بخشی از این خط لوله را که باید در خاک خود می‌ساخت، احداث نکرده است. تحریم‌های آمریکا علیه ایران، همکاری معنادار ایران و پاکستان را برای تأمین منافع متقابل سد کرده است. خطرات ژئوپلیتیکی نیز بانک‌های پاکستانی را برای تامین مالی این پروژه منصرف کرده است.

خط لوله گاز صلح

خط لوله گاز ایران-پاکستان IP که 2735 کیلومتر (1700 مایل) طول دارد و اغلب "خط لوله صلح" نامیده می شود، اولین بار در سال 1994، زمانی که هند نیز در این پروژه مشارکت داشت، مورد توجه قرار گرفت.

در طرح اول این پروژه 7.5 میلیارد دلاری آمده بود که گاز میدان‌های پارس جنوبی از طریق بلوچستان در غرب پاکستان به هند انتقال داده می‌شود.

از زمان شروع این پروژه، مشکلات متعددی وجود داشته است که تکمیل آن را به تعویق انداخته است. پاکستان به شدت به این پروژه گاز طبیعی نیاز دارد چرا که با کمبود انرژی مواجه است.

در سال 2008، این سه کشور به توافق نزدیک بودند، اما هند تصمیم گرفت خط لوله ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (TAPI) را پیش ببرد. به دلیل تحریم ها و فشارهای آمریکا بر ایران، به نظر می رسد هند تصمیم گرفته است از توافق نامه خط لوله گاز IP خارج شود و به دنبال جایگزینی باشد که شامل ایران نباشد.

در سال 2009، قرارداد خرید و فروش 25 ساله گاز برای ساخت خط لوله‌ای که از مرز ایران تا نوابشاه به فاصله 781 کیلومتر می‌رود، مورد مذاکره قرار گرفت. این خط لوله قرار بود 665 کیلومتر از استان بلوچستان پاکستان و 115 کیلومتر از استان سند عبور کند. این خط لوله بیش از 1100 کیلومتر در ایران از میدان گازی پارس تا منطقه مرزی پاکستان در بلوچستان کشیده شده است.

منبع:تسنیم